صنعت گردشکری و توریسم امروزه یکی از مهمترین راهکارهای ایجاد ارزش افزوده و بهره وری بیشتر در جامعه محسوب می شود. یکی از نیازهای صنعت گردشگری و توریسم مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی می باشد. در طرح توجیهی احداث مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی سعی شده است تا با معرفی صنعت گردشگری اطلاعات بیشتری در زمینه این طرح، میزان سرمایه گذاری، سودآوری، تسهیلات اعطایی و نرخ های بازده سرمایه گذاری آن ارائه شده و آن را به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری مناسب بررسی نماییم، امیدوارم این اطلاعات مفید فایده باشد و تا پایان مطلب همراه ایران شف باشید.
راه‌اندازی مجتمع‌های بین راهی (خدماتی-رفاهی)
صنعت گردشکری و توریسم امروزه یکی از مهمترین راهکارهای ایجاد ارزش افزوده و بهره وری بیشتر در جامعه محسوب می شود. یکی از نیازهای صنعت گردشگری و توریسم مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی می باشد. در طرح توجیهی احداث مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی سعی شده است تا با معرفی صنعت گردشگری اطلاعات بیشتری در زمینه این طرح، میزان سرمایه گذاری، سودآوری، تسهیلات اعطایی و نرخ های بازده سرمایه گذاری آن ارائه شده و آن را به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری مناسب بررسی نماییم، امیدوارم این اطلاعات مفید فایده باشد و تا پایان مطلب همراه ایران شف باشید.
هنگامی که سخن از بررسی جایگاه مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی از دیدگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای به میان می آید ، باید به این نکته توجه داشت که نقش این مجتمع ها و نحوه خدمات رسانی آنها صرفا به رهگذران جاده ها منحصر نمی شود. به عبارت دیگر نباید جاده ها و مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی را به طور مجزا از منطقه ای که در آن استقرار یافته اند در نظر آورد ، بلکه باید تبادلات متقابل جاده ها . مجتمع ها را با اندام ها و حوزه های منطقه ای آنها از ابعاد مختلف اقتصادی ، بازرگانی ، اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی ، دفاعی ، کالبدی و زیست محیطی مورد بررسی قرار داد.
زمانی که این ابعاد مورد توجه قرار گیرد، آنگاه هدف غایی و نهایی برنامه ریزی شهری و منطقه ای که همانا نیل به توسعه پایدار و ایجاد ارتباط منطقی بین انسان و محیط است تحقق خواهد یافت لذا باید بدین نکته اشاره داشت که در بررسی جایگاه مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی علاوه بر خدمات رسانی به رهگذران جاده ها ، اهداف مهم دیگری نظیر تداوم رشد و توسعه محیط زیست و عدالت اجتماعی برای منطقه و ساکنان آن مد نظر است .
هدف از اجرای پروژه احداث مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی
هدف از اجرای این پروژه احداث مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی می باشد که در راستای گسترش گردشگری در کشور خدمات زیر را به هموطنان ارائه دهد:
- رستوران
- سوئیت
- فروشگاه مواد غذایی و ...
- تعمیر گاه و کارواش
- جایگاه سوخت
- مسجد
- سرویس بهداشتی
- واحد کمک های اولیه
- پارکینگ وسایل نقلیه سبک و سنگین
- محوطه بازی کودکان
- بانک
تاریخچه مجتمع های بین راهی
منابع تاریخی حکایت از آن دارند که بنیانگذار احداث بناهای مذکور هخامنشیان بوده اند .در دوره اشکانیان ،همانند عهد هخامنشی توسعه راه ها و ایجاد ایستگاه های بین راهی بویژه در مسیر تاریخی جاده ابریشم اهمیت فوق العاده ای یافت . در دوره اسلامی نیز عوامل متعددی در شکل یابی ،توسعه وگسترش کاروانسراها دخالت داشته که اهم آنهاعوامل مذهبی ،نظامی واقتصادی است .قرن پنجم (ه-ق)عصر شکوفایی هنرهای اسلامی بویژه هنر معماری است .بنیان گسترش شبکه راه های تجاری واحداث کاروانسراهای متعدد در مسیر جاده ها و داخل شهرها در این دوره بوده است.در دوره تیموری توسعه تجارت ،معماری و ایجاد کاروانسراها شتاب بیشتری یافت ولی عصر طلایی ایجاد کاروانسراهای ایران متعلق به دوره صفوی است که بقایای 999کاروانسرایی که در آن دوره ساخته شده هنوز در کنار جاده ها ایران پابر جاست.
ضرورت و اهمیت احداث مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی
چند سالی است که احداث مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی در جاده های کشور به منظور ساماندهی خدمات بین راهی جاده ای و افزایش رفاه رهگذران جاده ها مورد توجه قرار گرفته است. لیکن قابلیت های بالقوه بسیاری در این مجتمع ها نهفته است که می توان از آنها در جهت نیل به اهداف بزرگتری همچون «توسعه منطقه ای » و توازن منطقه ای بهره برد . از سوی دیگر در نظز گرفتن نقش های جدید برای این مجتمع ها، ضمن آنکه می تواند گام های مهمی در جهت توسعه پایدار مناطق تلقی گردد باعث آن می شود که ادامه فعالیت مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی و گسترش دامنه فعالیت آنها از نظر اقتصادی توجیه پذیر باشد در این زمینه تبعات مثبت احداث این مجتمع ها، به ویژه جنبه های گردشگری و نقش آنها در توسعه پایدار منطقه ای ، همراه با تاثیرات متقابل آنها بر مردم منطقه و رهگذران جاده ها تا به حدی است که بعضا این الزام را ایجاب می کند که نهاد های اجرایی برای احداث این مجتمع ها و کمک به استقرار فعالیت آنها پیشقدم شوند.
سوابق مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی
سوابق تاریخی
سوای آنکه در طول تاریخ هر یک از تسهیلات بین راهی، می توانسته است به عنوان عاملی در ایجاد یک هسته شهری محسوب شود، امروزه هر کدام از آنها نیز در هیئت جدیدی خود را نمایان ساخته اند. مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی نقش ساباط ها را به منزله مکانی بقرای رفع خستگی، رباط ها ، استادها و تمثیل ها را به عنوان کمپ یا توقف گاه برای سکونت، کاربات، کاروانسرا و خان ها را به عنوان اقامتگاه و محلی برای اطق و تامین سایر مایحتاج مسافران و حتی مکانی برای مبادله اجناس و تعاملات اجتماعی و فرهنگی ،میهمانخانه و دسکره به منزله مکان استراحت شبانه یا محلی برای تفرج و گدراندن اوقات فراغت را ایفا می کنند . در این میان ،با جایگزینی اتومبیل به جای چهار پا ،اکنون طویله ها ، نعل بندی ها ،آغل ها و باراندازها رجای خود را به توقفگاه های وسیله نقلیه ،پمپ بنزین ،تعویض روغنی ها ،تعمیرگاه ها و محل شستشوی اتومبیل داده است . از سوی دیگر تامین مایحتاج مسافران به شیوه امروزی در فروشگاه های مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی صورت می گیرد ،ضمن آنکه با توجه به تنوع خدمات و افزایش نیازها ، این مجتمع های خدماتی مانند تسهیلات ارتباطی ، پارک کودکان ،تسهیلات امدادی و بهداشتی و مانند آنها را نیز ارائه می کنند .
سوابق جهانی
در حال حاضر ،تجمیع خدمات رفاهی در جاده ها در قالب مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی به عنوان یک شیوه پذیرفته شده در جهان محسوب می شود . در این زمینه ،دولت ها صرفا به توجیهات اقتصادی این مجتمع ها توجه ندارند ،بلکه منافع زیست محیطی ،اجتماعی ف فرهنگی و سیاسی این مجتمع ها تا جایی است که دولت ها برای احداث مجتمع خدماتی – رفاهی بین راهی تسهیلات ویژه ای را قائل می شوند . به عنوان مثال ، دولت ترکیه دستورالعملی تهیه کرده است که همزمان با احداث یک اتوبان ،مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی وابسته به آن به طور همزمان احداث شود .
در این مورد الگوی واحدی برای احداث مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی در کشور ها وجود ندارد . زیرا ویژگی های هر کشور ایجاب می کند که سیاست ایجاد مجتمع های خود را متمایز با دیگر کشورها اعمال دارند . به عنوان مثال در عربستان سعودی مجتمع ها به طور عمده برای زیارت کنندگان و مسافران خارجی که نیاز های محدود و حجم وسیع خدمات برخوردارند ،طراحی می شوند .
در بعضی دیگر از کشورها علاوه بر نیازهای رفاهی به سایر نیازهای رفاهی به سایر نیازهای رهگذران جاده ها مانند نیازهای تفریحی و گردشگری توجه ویژه ای شده است . به عنوان مثال در نمونه های موجود در بریتانیا و کانادا توجه ویژه ای بر مسائل تفریحی و گردشگری معطوف شده است و بیشتر ایجاد تسهیلاتی مورد توجه قرار می گیرد که رهگذران جاده ها ضمن دستیابی به خدمات ضروری خود ، از طبیعت اطراف حداکثر بهره را ببرند .
سوابق جهانی بیانگر آن است که مجتمع های احداثی در هر یک از کشور ها دارای تنوع بسیاری است به عنوان نمونه در یک بزرگراه در آلمان یا ترکیه گستردگی مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی متفاوت است و به مکان ،ویژگی های طبیعی و فاصله ،سطوح مختلفی از خدمات را ارئه می دهند بستگی دارد .
علاوه بر آن خدمات ارائه شده در سایر جاده ها اعم از جاده های منطقه ای ،بین منطقه ای و بین المللی متفاوت است . با توجه به آنچه بیان شد ،سوابق جهانی بیانگر آن است که مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی در جهان صرفا نقش خدمات رسانی به رهگذران جاده ها را بر عهده ندارند ، بلکه علاوه بر فراهم آوردن تسهیلات رفاهی برای رهگذران جاده ها ، مسائلی همچون توسعه و توازن منطقه ای ،توسعه پایدار و مسائل تفریحی را در دستور کار خود قرار می دهند.
بررسی نقش های مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی
همانگونه که اشاره شد نمی توان مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی و راه ها را به صورت مستقل از بستر آنها یعنی منطقه و ساکنان آن مورد توجه قرار داد . در این زمینه ،بر اساس «نظریه نظام ها » مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی به طور مستمر با محیط اطراف خود در حال تبادل متقابل یعنی تاثیر گذاری و تاثیر پذیری هستند . از این رو نقش های مختلفی اعم از اقتصادی ، بازرگانی ف اجتماعی ،فرهنگی ، سیاسی ،دفاعی ،بصری و زیت محیطی بر آنها مترتب است . مجموعه این نقش ها بیانگر مشخصات همان نظامی است که دانش برنامه ریزی شهری و منطقه ای سعی در اصلاح و پیشبرد آن دارد . با توجه به انچه بیان شد ؟، در این قسمت انواع نقش های مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی مورد بررسی قرار می گیرد تا بر اساس نتایج حاصل از بررسی این نقش ها ،ضمن به حداکثر رسانیدن رفاه رهگذران جاده ها ، بتوان از ظرفیت بالقوه و نهفته این مجتمع ها در جهت اهداف توسعه منطقه ای همچون نیل به توسعه پایدار و توازن منطقه ای بهره گرفت این نقش ها به صورت زیر است:
نقش اقتصادی
معیار اصلی در بررسی نقش اقتصادی مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی توجه به اصل اقتصادی عرضه و تقاضاست . خدمات رسانی این مجتمع ها به مناطق اطراف باعث افزایش دامنه سود آوری زمین های منطقه و ایجاد توازن و برابری زمین های دور افتاده نسبت به زمین های شهری می شود . همچنین ارائه خدمات به مسافران و رهگذران با توجه به لزوم آسان سازی امور مسافرت ، به علت مهیا ساختن کالا و خدمات مورد نیاز انها ، کاهش هزینه های جابه جایی و پویایی نیروی کار و تولید در مقیاس بزرگ را در پی می اورد . این مجتمع های می توانند با عرضه خدمات کالا ، در کاهش هزینه سفر موثر افتند و با فرهم ساختن خدمات مورد نیاز ، قابلیت منطقه برای جذب مسافران به واسطه وجود مناظر مناسب طبیعی ، ارائه خدمات ، تمرکز در یک مکان ، وجود تاسیسات امدادی ، ایجاد فرصت های شغلی ف گسترش ساختن عرضه خدمات افزایش دهند و نتایجی همچون رفع خستگی مسافر ، کاهش حوادث ناشی از شفر ف تامین نیازهای امدادی و رفاهی سفر و ارتباط بخشیدن بین حوزه های زیستی درون منطقه ای را به دنبال داشته باشند .
نقش بازرگانی
به دلیل اهمیت مقاله بازرگانی ، این نقش به نحو مجزایی از نقش اقتصادی مورد بررسی قرار می گیرد . احداث مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی با توجه به آسان سازی امر سفر ، کاهش هزینه های جابه جایی کالا در پی دارد که نتیجه مستقیم ان پویایی نیروی کار و تقسیم کار جغرافیایی خواهد بود . عالوه بر ان ، اصلاح الگوی مصرف ،محرومیت زدایی از مناطق دور افتاد ف تامین کالاهای مورد نیاز منطقه توسط مجتمع ها ، کاهش قیمت کالاها در عرصه های شهری و منطقه ای اطراف و کاهش تمرکز ناشی از وجود نیاز مندی های منطقه ای در سطح شهر ها از اعم نقش های بازرگانی این مجتمع ها محسوب می گردد همچنین ایفای این نقش ها توسط مراکز خدماتی – رفاهی بین جاده ای به طور غیر مستقیم باعث ایجاد تعادل بین اراضی منطقه ای خواهد گشت .
ایجاد مراکز فعالیت شغلی پراکنده ای که سهمی از آنها بر عهده مجتمع های خدماتی – رفاهی صورت خواهد بود و نیز جلوگیری از حمل و نقل مضاعف از روستا به شهر و شهر به روستا ، از ان جمله است
نقش اجتماعی
نتایج برنامه ریزی برای ارزش های اجتماعی در بلند مدت نمایان می شود . نقش ارزش های اجتماعی مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی در کوتاه مدت ملموس نیست ولی مهمترین تاثیرات آن در سطح ملی می تواند شامل ایجاد انگیزه در پیوستگی ساکنان منطقه با یکدیگر ، ترغیب به گردشگری توسط گروه های مختلف جمعیت ، آشنایی اقوام و فرهنگ های مختلف با یکدیگر ، ایجاد روحیه های شاد به خاطر وجود تسهیلات ناشی از سفر ، اطمینان خاطر مسافران از نحوه و کیفیت عرضه کالا و خدمات ، و مواردی مشابه انها باشد
نقش سیاسی و اداری
از مهمترین نقش های سیاسی و اداری مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی می توان به همگرایی اجتماعی ، ایجاد پیوند ملی ، پیوستگی ساکنان منطقه با یکدیگر ،گسترش واحد های اجتماعی و امیزش فرهنگ ها اشاره کرد که این مساله می تواند به گسترش قلمرو سیاسی و افزایش حضور حکومت مرکزی در نقاط مختلف منتهی شود . این مجتمع ها به سهم خود در همگرایی سیاسی ، عدالت اجتماعی ،افزایش اشتغال ، توازن منطقه ای ،رونق اقتصادی و تقویت ثبات سیاسی نقش مهمی ایفا خواهند کرد . از سوی دیگر وجود واحد های انتظامی و نظارتی در این مجتمع ها نیز نقش مهمی در افزایش ثبات اجتماعی و سیاسی خواهد داشت .
نقش فرهنگی
ایجاد مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی می تواند بر تقویت ارزش های فرهنگی خود و حوزه اطراف موثر واقع شود . تبعات اقتصادی و اجتماعی این مجتمع ها به ظهور و رشد استعداد های مردمی منطقه ،تغییر نگرش مردم منطقه و مسافران جاده ها به عملکرد های بازرگانی و خدماتی ، آموزش همگانی ،تبلیغ عوامل فرهنگی و مذهبی ،تبادل و تعامل فرهنگی و استفاده بهینه از اوقات فراغت و ارتقای سطح فرهنگی منجر خواهد شد .
نقش دفاعی
در اوقاتی که دفاع از پهنه کشور در برابر بیگانگان لازم باشد ، مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی به ویژه در مناطق مرزی ، می تواند به عنوان یک قرار گاه پشتیبانی مطرح شوند . این مجتمع ها در اوقات دفاع و با توجه به موقعیتی که نسبت به راه های ارتباطی دارند ، قابلیت دفاع را افزایش خواهند داد . این مجتمع ها در اوقات ویژه می توانند به عنوان پایگاه دفاعی یا پادگان ،ارائه خدمات رفاهی به رزمندگان و سربازان ، بیمارستان صحرایی ،محل فعالیت های پشتیبانی دفاعی ،تامین مهمات و آذوقه و مانند آنها تبدیل شوند
نقش بصری
از مهمترین نقش هایی که از دیدگاه بصری مورد انتظار از مجتمع های بین راهی ،می توان به ایجاد زمینه برای رهگذران در ایجاد انگیزه توقف و استفاده از مناظر طبیعی و مصنوعی زیبا ،افزایش شادابی و رضایت مسافران ، رفع خستگی آنها ،تنوع منظر و ایجاد انگیزه برای ادامه مسیر اشاره کرد .
نقش زیست محیطی
مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی ، زمینه ساز ادغام و همسانی جاده با محیط طبیعی اطرف خود خواهند بود . اختصاص مکان و محدوده مشخصی از زمین و آماده سازی یک مجتمع خدماتی – رفاهی که اصول محیط زیست را رعایت کند ،ضمن ارج نهادن به حفط محیط ، خود زمینه ساز تقویت مشارکت در نگهداری از ان است . همچنین تامین نیازهای تفریحی مسافران ،محدود کننده دخالت نامناسب انسان بر طبیعت خواهد بود . تعیین مکان برای تعویض روغن یا مواد مستعمل اتومبیل و مواد شوینده و شیمیایی ،از پراکنش آلاینده ها محیط و آلودگی خاک خواهد کاست
تمرکز فعالیت های تفریحی و رفاهی در نقاط مشخص ،آسیب به طبیعت اطراف ( جنگل ،مرتع ،پوشش گیاهی ،آب و خاک ) را به حداقل می رساند . همچنین ایجاد فضای سبز در مجتمع ها ، خود به مثابه گسترش دامنه فضای سبز در محیط به حساب می اید که نقش مناسبی نیز در لطافت هواخواهد داشت . از سوی ذیگر تمرکز فعالیت ها در مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی ،احتمال آسیب به پناهگاه های وحشی را به حداقل خواهد رسانید . ضمن آنکه امکان نظارت نهاد های دیربط را بر حفاظت از محیط زیست تقویت خواهد کرد و بهداشت محیط را ارتقا خواهد بخشید .
تجزیه و تحلیل احداث مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی
بررسی سوابق تاریخی و جهانی مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی بیانگر آن است که بضاعت های موجود در مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی به مراتب فراتر از خدمات رسانی به رهگذران جاده هاست . از این رو ازدیدگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای این ظرفیت وجود دارد که بتوان از پتانسیل های این مجتمع ها در جهت نیل به اهدافی همچون توسعه پایدار و توازن منطقه ای بهره برد بدین منظور بررسی نقش این مجتمع ها از ابعاد مختلف می تواند این قابلیت ها را به نحو بهتری مشخص می سازد .
از بعد اقتصادی ،ایجاد مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی ،نقش مهمی ایفا می کند .
ایجاد عدالت و توازن منطقه، اشتغال زایی،کاهش قیمت، افزایش رقابت، ایجاد صرفه در مقیاس وسیع، ایجاد تخصص، محرومیت زدایی، تقویت بعد گردشگری مناطق و جاده ها، کاستن از حوادث جاده ها، کاستن از حوادث جاده ای، افزایش عرضه زمین و به ویژه خلق فرصت های جدید شغلی در منطقه بارزترین نقش های این مجتمع ها محسوب میشود. از بعد بازرگانی نیز این مجتمع ها با تسهیل امر سفر، باعث گسترش دامنه تاثیرات بازارهای قدیم و ایجاد افزایش حمل و نقل مضاعف، خواهند شد. مجموعه ابعاد اقتصادی و بازرگانی مورد اشاره، با توجه به ایجاد فرصت های رشد در منطقه خود، عامل مهمی در جهت نیل به توسعه و توازن منطقه ای محسوب می‌گردند.
مجتمع های خدماتی – رفاهی در عملکرد بلند مدت خود در تقویت ارزش های اجتماعی راه ها قابلیت بالایی خواهد داشت . به عنوان مثال ،احداث این مجتمع ها می تواند نتایج مثبت مانند پیوستگی ساکنان مناطق و بزرگتر شدن واحد های اجتماعی ،همگرایی اجتماعی و پیوند ملی و کاستن از جرایم و بزه و تخلفات قانونی را در پی داشته باشد اهمیت نقش های غیر اقتصادی مجتمع های نهان نگاری تا به حدی است که نمی توان در بررسی جایگاه این مجتمع ها ،آنها را نادیده گرفت . بعضا هر کدام به تنهایی می تواند دلیلی برای احداث مجتمع های دیگر قرار گیرد. به عنوان مثال از بعد سیاسی گسترش قدرت و قلمر حکومت مرکزی ،ایجاد ثبات سیاسی و افزایش نظارت دولتی، از جمله نقش هایی است که می تواند حکومت مرکزی را مجاب به احداثاین مجتمع ها کند .
از سوی دیگر ،نقش های فرهنگی قابل توجهی نیز بر مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی مرتبت است . ایجاد این مجتمع ها ، ضمن فراهم کردن زمینه برای رشد استعداد ها ،عاملی در جهت تقویت آموزش همگانی ،تغییر نگرش مسافران و ساکنان منطقه نسبت به کار و به ویژه ، رشد فرهنگ اجتماعی ، تبادل و تعامل فرهنگی ،استفاده بهینه از اوقات فراغت و همچنین قابلیت تبلیغ برای مسائل فرهنگی و مذهبی به شمار می رود .
نقش این مجتمع ها از بعد نظامی نیز بسیار حائز اهمیت است این نقش هنگامی به اوج خود می رسد که وضعیت تدافعی برای کشوردر اولویت باشد قابلیت این مجتمع ها برای تغییر عملکرد به پیگاه نظامی ،پادگان و یا استفاده های پشتیبانی مانند دفتر فرماندهی ،مکانی برای درمان مجروحان جنگی ،انبار مهمات و آذوقه یا حتی مکانی برای ارائه خدمات به سربازان عازم یا برگشته از مناطق جنگی حکایت از اهمیت تدافعی این مجتمع ها به ویژه در مناطق مرزی دارد . در این زمینه مجموعه عوامل فرهنگی ،اجتماعی ،سیاسی و تامینی نیاز است تا پیش زمینه های توسعه در یک منطقه حاصل شود که این مهم به کمک مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی در حد خود امکان پذیر است. همچنین حضور این مجتمع ها در جاده ها ،ضمن آنکه می تواند زمینه ای در جهت غنای بصری جاده ها به شمار رود ،عاملی در جهت ایجاد تنوع و رهایی از یکنواختی جاده ها و در نتیجه رفع خستگی رهگذران به شمار می رود . در ملاحظات زیست محیطی نیز هر چند مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی ،خود تا حدی به عنوان یک عامل بر هم زننده محیط زیست محسوب می شوند ،اما این مجتمع ها نقش قابل توجهی نیز در زدودن آسیب های وارده به محیط زیست ایفا می کنند .
مهمترین نقش مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی هدایت و نظارت بر دخالت انسان در طبیعت و تامین رفاه در جاده هاست ،به نحوی که با استقرار خدماتی همچون تعمیرگاه ، تعویض روغنی ،کارواش ،توزیع سوخت ،فضای بازی کودکان ،آشپزخانه ،دستشویی ،جایگاه جمع اوری زباله و مانند آنها ،آسیب های وارد بر محیط زیست به حداقل می رسد . به ویژه انکه با جمع آوری ، هدایت و تصفیه فاضلاب و بویژه فاضلاب های شیمیایی و مشتقات نفتی و همچنین جمع اوری زباله ها از الودگی طبیعت ، مناظر ،آب های سطحی و زیر زمینی کاسته می شود .
از طرف دیگر این مجتمع ها با فراهم اوردن فضای بازی کودکان ، طبخ غذا یا حتی محل توقف اتومبیل و فضای تفریح و تفرج ، مانند هجوم بی قدیو بند انسان ها به داخل طبیعت می گردد . علاوه بر ان ، فضای سبز ایجاد شده در مجتمع ها بر کل منطقه و روحیه مسافران و اهالی ناحیه تاثیر مثبت خواهد داشت .
با توجه به ابعاد زیست محیطی بر شمرده شده از مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی ،نقش آنها از نظر توسعه پایدار اهمیت ویژه ای در توسعه منطقه ای می یابد لذا مکان یابی صحیح این مجتمع ها ضمن انکه مشارکت مردم را برای توفیق بخشیدن به نقش مجتمع ها بر می انگیزد ،به برخورد فرهنگ ها ، ایجاد عدالت و توازن منطقه ای ، تنوع سفر و ایمنی و سلامت روانی مسافران که از ملازمات توسعه پایدار است ،منتهی خواهد شد . مجموع این مسائل بیانگر آن است که مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی نقش قابل توجهی در رشد منطقه ، توسعه پایدار آن و حفظ توازن منطقه ای ایفا خواهند کرد .
مشوق ها و حمایت‌های قانونی از سرمایه‌گذاری در مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی
بر اساس ماده 131 قانون برنامه سوم تنفیذی در ماده 29 به سازمان حمل و نقل جاده ای و پایانه های کشور اجازه داده می شود به منظور کمک به تدارک ناوگان حمل و نقل جاده ای بین شهری و احداث پایانه های مسافری و باری و مجتمع های خدمات رفاهی بین راهی توسط بخش غیر دولتی با اولویت تعاونی ها و ایثارگران ،از محل منابع داخلی در قالب وجوه اداره شده نزد بانکها نسبت به تامین تسهیلات اعتباری بانکی، اقدام کرده و مابه التفاوت نرخ سود را از منابع داخلی خود پرداخت کند.
در همین راستا تاکنون متقاضیان ایجاد مجتمع های خدمات رفاهی بین راهی بسیاری از تسهیلات سازمان حمل و نقل جاده ای و پایانه ها استفاده نموده اند، ضمن اینکه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به منظور کمک به ایجاد زیرساخت های مجتمع های خدمات رفاهی بین راهی کمک های مالی بسیاری نموده است.
بر اساس ماده 22 قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 27/11/1380، به منظور تسریع در امر توسعه هتلها و اقامتگاهها و سایر تأسیسات گردشگری، با تقاضای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری:
- سازمان ملی زمین و مسکن موظف است اراضی مورد نیاز را به قیمت کارشناسی به صورت اجاره به شرط تملیک پنج ساله در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد.
- سازمان جنگلها و مراتع و آبخیز داری کشور و ادارات کل منابع طبیعی استانها و سازمان امور اراضی وزارت جهاد کشاورزی مکلفند اراضی مورد نیاز را به قیمت منطقه‌ای در اختیار سرمایه گذاران قرار دهند.
- تغییر کاربری اراضی برای استقرار هتلها با پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در کمیسیون ماده (5) موضوع قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به طور فوق‌العاده مورد بررسی و اقدام قرار خواهد گرفت.
- عوارض ناشی از تغییر کاربری و فروش تراکم به اقساط پنج تا ده ساله از شروع بهره برداری توسط سرمایه گذاران به شهرداری مربوط پرداخت خواهد شد.
بر اساس ماده 6 قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی(مصوب 1370) سازمان زمین شهری، شهرداریها، سازمان جنگلها و مراتع کشور و سایر وزارتخانه‌ها و سازمانهای ذیربط موظفند زمین مورد نیاز برای‌احداث تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی را با معرفی سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری به قیمت منطقه‌ای یا تمام شده به گونه‌ای که موجب تقلیل در آمد‌عمومی نشود به متقاضیان واگذار نمایند.
بر اساس ماده 12 آیین‌نامه اجرایی قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی، تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی و دفاتر خدمات مسافرتی و سایر تأسیسات مشابه از جمله مؤسسات داخل تأسیسات جهانگردی، از نظر‌پرداخت عوارض صدور پروانه ساختمانی مشمول تعرفه بخش صنایع می‌باشند و شهرداریها موظفند عوارض مقرر را فارغ از نوع پروانه و کاربری زمین بر اساس‌تعرفه بخش صنایع و با معافیت از عوارض عرصه غیر از عوارض نوسازی، فقط در مورد ساختمان محاسبه و دریافت کنند.
همچنین براساس تبصره ماده فوق الذکر شهرداریها موظفند برای افزایش زیربنای تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی عوارض مقرر را بر اساس تعرفه بخش صنعت و با حداکثر تخفیف محاسبه‌و دریافت کنند.
علاوه بر این بر اساس بند ب ماده صدرالذکر، تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی و دفاتر خدمات مسافرتی از نظر هزینه‌های سوخت، آب، برق و تلفن اعم از انشعاب و مصرف مشمول تعرفه‌های بخش‌صنایع است و دستگاه‌های ذیربط موظفند هزینه‌ها مربوط را فارغ از نوع پروانه ساخت، کاربری محل و میزان مصرف بر اساس تعرفه بخش صنعت محاسبه و‌دریافت کنند.
تأسیسات گردشگری و مصادیق آن
آنچه امروز یک گردشگر می‌تواند از آن برای رفاه و امنیت خود استفاده نماید تأسیسات گردشگری می‌باشند که به قصد ارائه خدمات و انتفاع برای پذیرایی و اقامت مسافران و گردشگران طبق ضوابط و مقررات احداث گردیده و به شرح ذیل تقسیم بندی شده اند.
- هتل، متل و واحدهای خدماتی رفاهی بین راهی
- مهمانپذیر
- مرکز اقامتی جوانان
- مراکز خود پذیرائی شامل هتل آپارتمان ,پانسیون زائر سراو ازاین قبیل
- تفرجگاه ,اردوگاه گردشگری ,محوطه کمپینگ وکاروان ها
- مجتمع های سیاحتی و تفریحی (به استثنای موارد مربوط به شهرداریها) و سایر واحدهائیکه به قصد ارائه خدمات و انتفاع برای پذیرایی و اقامت مسافران و جهانگردان طبق مقررات و ضوابط میراث فرهنگی و گردشگری تاسیس می‌گردند
- مراکز سرگرمی و تفریحی (مراکز تعطیلات)
- دفتر خدمات مسافرتی وجهانگردی
- مناطق نمونه گردشگری
- اقامتگاه با مالکیت زمانی
بد نیست بدانید سرفصل های موجود در طرح توجیهی احداث مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی به شرح زیر است
فصل اول " آشنایی با محل اجرای طرح"
- معرفی طرح
- معرفی منطقه اجرای طرح
- نقشه ماهواره ای و گردشگری راههای منطقه احداث طرح
فصل دوم " گردشگری"
- فرصت ها و جاذبه های گردشگری در ایران
- مشوق ها و حمایت ها ی قانونی از سرمایه گذاری در بخش گردشگری
- چگونه در صنعت گردشگری ایران سرمایه گذاری کنیم
- اهمیت گردشگری
- بررسی عوامل تأثیر گذار در توسعه گردشگری
- گردشگری و جهانی شدن
فصل سوم " مجتمع های بین راهی"
- مقدمه
- ضرورت و اهمیت
- سوابق مجتمع های خدماتی – رفاهی
- سوابق تاریخی
- سوابق جهانی
- بررسی نقش های مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی
- نقش اقتصادی
- نقش بازرگانی
- نقش اجتماعی
- نقش سیاسی و اداری
- نقش فرهنگی
- نقش دفاعی
- نقش بصری
- نقش زیست محیطی
- تجزیه و تحلیل
- نظر گرفتن عناصر ویژه خدماتی در مجتمع ها
- دست آوردهای مجتمع های خدماتی رفاهی
- دست آوردهای رفت و آمدی
- دست آورد های اقتصادی
- دست آوردهای اجتماعی ،تامینی و سیاسی
- دست اورد های زیست محیط
فصل چهارم "محاسبات مالی "
- شرایط عملیاتی طرح
- برآورد هزینه های سرمایه گذاری
- زمین محل اجرای طرح
- هزینه های محوطه سازی و اجرای ساختمان
- تأسیسات و تجهیزات
- تجهیزات
- وسایل نقلیه و وسایل حمل و نقل داخل و خارج کارخانه
- تجهیزات اداری و کارگاهی
- هزینه های قبل از بهره برداری
- هزینه های ثابت طرح
- برآورد هزینه های جاری طرح
- مواد اولیه
- بر آوردحقوق و دستمزد پرسنل
- برآورد میزان انرژی و آب مصرفی
- استهلاک و تعمیر و نگهداری
- جدول هزینه های جاری طرح
- جدول هزینه های ثابت و متغیر تولید
- برآورد میزان سرمایه در گردش طرح
- جدول سرمایه گذاری
- هزینه تولید سالانه
- برآورد نحوه مشارکت
- پیش بینی فروش
- سایر محاسبات فنی طرح
- شاخص های مالی طرح
- جدول محاسبه سود و زیان
تبلیغات
